Klik hier om het artikel in Trouw te lezen
Door Ester Scholten,
Waar blijven de ouderen in de sportplannen van de gemeenten? Volgens het Nationaal Ouderenfonds doen lokale overheden te weinig om hun inwoners op leeftijd in beweging te houden. Tijd voor actie.
Het Nationaal Ouderenfonds vindt dat gemeenten in hun sportbeleid ouderen vergeten. Lokale overheden kunnen veel meer doen om de sportparticipatie van 55-plussers te bevorderen. Daarom stuurt het fonds de komende weken zijn zogeheten OldStars langs bij wethouders door het hele land. Ook ambassadeurs als Sjaak Swart, Bettine Vriesekoop, Tom Okker en Floris Jan Bovelander gaan aanbevelingen aanbieden. Juist nu ja. Midden in coronatijd.
De achterban van het Ouderenfonds, blijkt uit een nieuw onderzoek van het Mulier Instituut, zit in een spagaat. Ouderen krijgen het advies om extra voorzichtig te zijn in deze pandemische tijden, tegelijkertijd wordt benadrukt hoe belangrijk voldoende beweging is voor de weerstand. Veel Nederlanders op leeftijd worstelen met het vinden van een passende middenweg, weet Johan Annema, teamleider projecten bij het Ouderenfonds.
“We zijn allemaal gedwongen om alternatieven te zoeken nu coronamaatregelen de sportmogelijkheden beperken. Maar voor ouderen blijkt dat lastiger dan we denken. Het digitale aanbod, zoals filmpjes op YouTube, is voor de oudere generatie ingewikkeld. In de protocollen van sportbonden worden zelfs ouderen van boven de zeventig niet als specifieke doelgroep benoemd. Ze worden als gewone volwassenen gezien. Wij vinden dat te makkelijk. Het is een kwetsbare doelgroep, die vraagt om specifieke richtlijnen. Daarom roepen wij de gemeenten op om van die protocollen af te wijken en wel apart beleid te maken.”
Sociaal isolement
Ongeveer vijftig OldStars gaan aan hun lokale wethouder vragen om sporten op elk niveau mogelijk te maken. Denk ook aan ons, luidt de boodschap, denk met ons mee. “Wij vinden het tijd dat gemeenten de waarde van sportparticipatie door ouderen gaan inzien en daar gericht op inzetten zodat op het moment dat de sportvelden en -hallen weer opengaan ook ouderen daar terechtkunnen”, verklaart Annema.
Anton Bouter (63) uit Uithoorn had donderdag de primeur. Als eerste OldStar ontmoette hij zijn wethouder. “Ik mis het walking football enorm. Even alles vergeten en alleen maar oog hebben voor de bal. Heerlijk. Wereldkampioen worden we niet meer. Het is gewoon fijn om met z’n allen in beweging te zijn. Ook de derde helft is belangrijk. Ik heb veel nieuwe mensen ontmoet.”
Gelukkig houdt hij ook van fietsen. In oktober heeft hij OldStars cycling opgericht. Hij hoopt dat zijn gemeente meer bekendheid wil geven aan de sportmogelijkheden voor ouderen. “Het kan mensen echt uit een sociaal isolement halen.”
Het Mulier-onderzoek leert dat veertig procent van de OldStars, zoals de deelnemers aan de sportprojecten van het Ouderenfonds worden genoemd, geen alternatieve beweegvormen heeft gevonden in coronatijd. Annema noemt de gemelde eenzaamheid een opvallende uitkomst. “De meeste OldStars passen niet in het beeld van mensen die achter de geraniums wegkwijnen. Toch geven zij aan dat het speelt. Volgens mij onderschatten wij nog steeds het probleem van eenzaamheid onder ouderen.”
Samen iets doen, kan een gevoel van verbondenheid geven. De gemeenten zouden naar creatieve oplossingen kunnen zoeken, nu het georganiseerde sporten stilligt. Annema: “In Leiderdorp heeft de gemeente een vervolg gegeven aan ons initiatief uit maart om aan balkonbewegen te doen, in Woerden is beweegvisite opgezet. Dat zijn mooie voorbeelden om ouderen actief te krijgen. Maar het zijn helaas de uitzonderingen.”
Leuker dan de bingo
Wethouder Gerben van Duin roept al jaren dat sport meer is dan een spelletje. “Sport en preventie liggen heel dicht bij elkaar. Bewegen heeft alles te maken met gezondheid. Dat zien we nu ook.”
Al achttien jaar beheert hij de portefeuille sport en bewegen, nu in Nieuwkoop, voorheen in Noordwijk en als woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. “Gemeenten kunnen als intermediair ervoor zorgen dat sportverenigingen openstaan voor nieuwe doelgroepen zoals de ouderen. Voor bejaarden is dat ook een geweldige omgeving. Er komen jonge mensen, er is reuring. ‘Dit is leuker dan het wijkgebouw waar ik bingo’, heb ik al zo vaak gehoord. Een sportomgeving geeft energie.”
“Lange tijd zagen veel gemeenten sport als een gesubsidieerde hobby. Recent heeft onderzoek uitgewezen dat elke euro die je in bewegen investeert de maatschappij 1,25 euro oplevert. Gelukkig is de houding van veel collega-wethouders aan het veranderen, maar we zijn er nog lang niet. De actie van het Ouderenfonds is hard nodig.”
‘Tafeltennis is bij uitstek geschikt voor ouderen’
Bettine Vriesekoop, voormalig tafeltennistopper en ambassadeur van OldStars
“Ik zie wat veel sporten met mij heeft gedaan. Bijna zestig ben ik, maar nog steeds fit. Als je ouder wordt, moet je harder je best doen om je niveau te houden. Veel ouderen stoppen juist met oefenen. Ouderdom zorgt natuurlijk voor verlies aan spierkracht en conditie, maar dat kan je deels opvangen door te bewegen.
“Ik wil zo fit mogelijk ouder worden, om niet afhankelijk van anderen te worden en het zorgsysteem niet te belasten. Zo sta ik erin. Dat is iets dat ik wil uitdragen. In China begrijpen ze dat beter. De parken daar zijn de speeltuinen van de ouderen. De Chinezen op leeftijd blijven in beweging. Ook omdat ze geen zorgvangnet hebben.
“Ik heb een erepenning van de stad Amsterdam gekregen, maar ben nog nooit gebeld om met iets te helpen. Dat vind ik jammer. De gemeente doet weinig tot niks met haar oud-sporters. Ik heb begrepen dat er stenen tafeltennistafels in de berging staan. Zet die buiten neer en ik kom graag lesgeven. Mijn sport is bij uitstek geschikt voor ouderen. Je hoeft niet te rennen en het is goed voor balans en reactievermogen en daarmee ook voor het brein. Er worden te weinig initiatieven ontplooid. Gemeenten, schuif al die protocollen opzij en durf in actie te komen!”
‘Ouderen hebben maar een klein duwtje nodig om weer te beginnen met sporten’
Floris Jan Bovelander, oud-hockeyinternational en ambassadeur van OldStars:
“Sport is belangrijk voor een samenleving, omdat het voor sociale cohesie zorgt. Ergens bij horen is ook voor ouderen belangrijk. Samen iets doen, geeft voldoening. Daarom is het belangrijk dat de drempel om deel te nemen zo laag mogelijk is.
“Gemeenten kunnen op dat vlak meer doen. Er is heel veel focus geweest op kinderen. Ouderen moesten vooral weggehouden worden van corona en zichzelf liefst opsluiten. Maar we moeten niet vergeten dat ook ouderen fit moeten blijven. Als er weer getraind mag worden, regel dan vervoer als dat een probleem is. Neem de kosten over voor mensen die bang zijn dat ze sport niet kunnen betalen van hun AOW.
“Natuurlijk kan de gemeente niet opleggen dat ouderen moeten bewegen. Uiteindelijk word je het meest effectief gestimuleerd door bekenden. Ook onder 70-plussers heb je influencers. De gemeente moet die in kaart brengen en helpen. De walking-varianten maken sporten voor mensen op leeftijd heel laagdrempelig en door het spelelement nog leuk ook. Het haalt misschien niet iemand van de bank die nog nooit gesport heeft, maar wel degenen die vanwege hun leeftijd zijn gestopt met de reguliere wedstrijdsport. Dat is een hele grote groep die maar een relatief klein duwtje nodig heeft om weer te beginnen. In die aanpak geloof ik.”